Superieure jachthonden uit Hongarije
De honden die onder de rasnaam vizsla vallen – want officieel hebben we het daarmee over twee rassen – kunnen hun oorsprong traceren tot het oude Hongarije van vlak na de middeleeuwen. Er zijn al aanwijzingen voor het bestaan van deze honden te vinden die door Karmelieter monniken zijn opgetekend in 1357. Toch loopt de voorgeschiedenis van de vizsla nog veel verder terug in de tijd, want zelfs de Romeinen hadden het in hun geschriften al over de voorouders van deze dieren. Daar hebben ze het nog over de pannonische hond, naar Pannonia, zoals Hongarije toen werd genoemd. Tegenwoordig staat de vizsla officieel bekend als de Hongaarse Staande Hond of Magyar Vizsla (Hongaars voor ‘Hongaarse Aanwijzer’ naar zijn rol tijdens de jacht). De oude geschiedenis is moeilijk te achterhalen en de meningen lopen uiteen, maar veel kenners zijn het eens over een aantal belangrijke stappen uit dit lange verhaal.
Een erfenis vol culturele diversiteit
Hongarije, het gebied waar de vizsla is ontstaan, is eeuwenlang een kruispunt van rijken en beschavingen geweest. Daardoor hebben allerlei culturen met hun eigen hondenrassen de bloedlijn van de vizsla verrijkt. Zo hebben bijvoorbeeld de Turken die er in 1526 binnenvielen hun eigen voorlopers van het ras meegebracht. Toen het land door het Habsburgse rijk rond het huidige Oostenrijk werd ingelijfd kwamen de oude vizsla’s waarschijnlijk in aanraking met invloeden van Duitse jachthonden. De Duitse en Weimarse staande hond worden ook gezien als waarschijnlijke invloeden. In de negentiende eeuw was de Engelse pointer een invloed op de genenpoule van de vizsla, zoals dat voor veel honden op het Europese vasteland geldt. Terwijl buitenlandse machten kwamen en gingen, voegden ze allemaal hun eigen hondenrassen toe aan de achtergrond van de Hongaarse honden. Zo ontstond door allerlei oude invloeden de vizsla die we vandaag kennen als een superieure jachthond, en die over de hele wereld ook als gezinshond een thuis heeft gevonden.
De roerige geschiedenis van de vizsla
Vizsla’s hebben in hun land van herkomst heel wat oorlogen, machtswisselingen en andere maatschappelijke onrust overleefd, toch betekent die lange en respectabele geschiedenis nog niet dat de vizsla zonder problemen door de eeuwen heen is gewandeld. In de loop van de negentiende eeuw werd de bloedlijn bijna hopeloos verwaterd door kruisingen met Engels en Schotse terriërs, net na de Tweede Wereldoorlog waren deze honden zelfs bijna helemaal verdwenen; niet alleen in Hongarije, maar ook daarbuiten. Met de ongeveer tien oorspronkelijke vizsla’s die nog over waren gebleven werd net op tijd een nieuw fokprogramma opgezet. Als dat niet was gebeurd zouden we vandaag de dag waarschijnlijk alleen nog maar in geschiedenisboeken over deze mooie, trouwe en zachtaardige honden kunnen lezen.
Van Hongarije naar de rest van de wereld
Vanuit het naoorlogse fokprogramma veerde de vizsla langzaam weer op. Tegenwoordig komen de honden ook veel voor in buurlanden van Hongarije, zoals Roemenië, Oostenrijk en Slowakije. Sinds het einde van WO2 zijn vizsla’s ook populair in veel westerse landen, waaronder de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, waar ze zelfs tot de vijftig populairste hondenrassen worden gerekend. In Nederland kwam de eerste geregistreerde vizsla in 1953 aan, die een jaar eerder door wandelaars was ontdekt in een herberg hoog in de Oostenrijkse Alpen. Daar was het eigenlijk veel te koud voor het dier, dat een geschenk aan de eigenaar was van een Hongaarse barones. Deze hond, Thora genaamd, kreeg in het zachtere klimaat van ons land in 1953 vijf puppy’s na in het buitenland te zijn gedekt. De eigenaar haalde nog meer vizsla’s naar Nederlandse bodem en zo kreeg deze hond ook bij ons vaste grond onder de voeten.
Lieveling van de adel
In de kern is de vizsla nog altijd een echte jachthond, ook al zijn ze heel geschikt om als trouwe huisvriend bij gezinnen te leven. Eeuwenlang waren ze de jachtgezellen van de adel geweest, die deze honden bijna jaloers voor zichzelf wilden houden. Daardoor bleef hun bloedlijn ook een hele tijd intact, want de edelen en krijgsheren van die tijd waren erg gesteld op zulke goede jachthonden. Deze ‘staande honden’ hebben een eigen bijzondere jachttechniek: ze zoeken met hun neus in de wind naar sporen van wild. Pikken ze zo’n geurspoor op, dan gaan ze heel kenmerkend ‘voor’ staan, waarmee ze de jager precies laten zien waar de prooi zich bevindt. Vizsla’s kunnen naast voor staan ook apporteren, wat voor een jachthond neerkomt op het ophalen van een geschoten dier zoals bijvoorbeeld een eend of een patrijs.
De eeuwige jachtvelden of de moderne huiskamer?
Misschien helaas voor de vizsla – maar in elk geval gelukkig voor een heleboel wilde dieren – is de behoefte aan goede jachthonden tegenwoordig niet meer te vergelijken met vroeger. Toch heeft deze klassieke Hongaarse hond nog een heleboel andere eigenschappen die hem niet alleen als jachthond, maar juist ook als gezinshond heel goed laten gedijen, zoals sinds de jaren ’50 ook veel Nederlandse baasjes al hebben ontdekt. Mocht je nu, of na het lezen van dit artikel, overwegen om zelf een vizsla in huis te nemen, weet dan wel dat je je puppy en volwassen hond niet zomaar de hele dag op de bank of in zijn mand kunt laten liggen. Diep van binnen is je vizsla nog altijd de actieve, energieke en gevoelige jager die hij altijd is geweest.
